Opracowała:

Alicja Brand

Jaki jest cel organizowania Spółdzielni Uczniowskich?

Spółdzielczość uczniowska jako forma edukacyjna realizowana na terenie jednostek systemu oświaty, jest ukierunkowana na następujące cele:

- nauka formalnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa spółdzielczego;

- popularyzowanie zasad i wartości spółdzielczych w środowisku szkolnym;

- popularyzowanie dobrych praktyk spółdzielczych zawartych w Kodeksie Dobrych Praktyk Spółdzielczych;

- kształtowanie umiejętności zespołowego działania i gospodarowania;

- nauka pozytywnych społecznie postaw społeczno-przedsiębiorczych;

- nauka organizowania i realizacji gospodarczych przedsięwzięć;

- kształtowanie nawyków oszczędzania oraz celowego wykorzystywania wypracowanej nadwyżki bilansowej.

Wykazane cele SU mają ogromny walor pozytywnego oddziaływania, zarówno w aspekcie edukacyjnym, jak i społecznym. Każdej działalności przyświeca cel rozumiany jako zbiór konkretnych zamierzeń, jako stan rzeczy uświadomiony i pożądany przez konkretną osobę lub grupę, który to stan rzeczy dana osoba lub grupa osób zamierza osiągnąć.

Kwestię celu SU można ująć w formie „kaskady celów”, którą ilustruje poniższy Schemat 1.

Zilustrowaną powyżej kaskadę celów SU winno się tłumaczyć następująco:

1. Idea zintegrowania młodzieży powstaje u nauczyciela, celem nauczyciela jest zainteresowanie młodzieży tą formą edukacji.

2. Zainteresowana przez nauczyciela młodzież organizuje się w formie SU, celem uczniów jest założenie SU.

3. Realizacja celów SU dokonuje się poprzez:

- realizowanie celu wynikającego z istoty SU, czyli samo funkcjonowanie młodzieży w ramach SU i nabywanie wiedzy z obszaru formalnoprawnego funkcjonowania spółdzielni i z obszaru praktycznej realizacji przedsiębiorczych inicjatyw.

- realizowanie celu wynikającego ze statutu SU, zależnie od charakteru realizowanych przez SU przedsięwzięć, skonkretyzowany cel obrany przez SU obejmuje: samą SU, jednostkę systemu oświaty, w której dana SU funkcjonuje, społeczność lokalną.

Jak wykazano w Schemacie 1, z pojęciem celu SU wiąże się pojęcie zasięgu oddziaływania SU. Zależnie bowiem od przedmiotu działalności danej SU, określonego w przepisach jej Statutu, zasięg oddziaływania tej wewnątrzszkolnej struktury może być różny.

Beneficjentami działalności SU może być zarówno zbiorowość zaangażowana w ramach danej SU, jak i jednostka systemu oświaty na terenie której dana SU prowadzi swoją działalność, jak i społeczność lokalna.

Wyniki badań przeprowadzonych w 2014 roku przez Krajową Radę Spółdzielczą wśród uczniów-spółdzielców i nauczycieli – opiekunów pozwoliły wskazać spektrum oddziaływania SU. Zasięg oddziaływania SU, czyli obszar realizacji obranego przez te formy celu, ujmuje poniższa Tabela 1. Badanie wykazało, że oddziaływanie SU to trzy obszary:

- obszar samej SU,

- obszar jednostki systemu oświaty na terenie której działa SU,

- obszar lokalnej społeczności.

Wyniki ankietowania zbiorowości nauczycieli – opiekunów SU wskazują, że w ich opinii celem wiodącymi SU jest działanie na rzecz danej SU (43,6%) oraz skierowane do wewnątrz jednostki systemu oświaty, na terenie której dana SU funkcjonuje (36,4%).

W ten sposób najpierw osiągane są korzyści przez grupę uczniów zadeklarowanych jako zainteresowanych spółdzielczością, a w drugiej kolejności korzyści z uczniowskich działań spółdzielczych czerpie cała zbiorowość szkolna. W trzeciej kolejności korzyści z działań SU odnosi się do społeczności lokalnej (20%), co w praktyce najczęściej polega na działaniach w obszarze ekologii i charytatywności.

Zaś co do zbiorowości uczniów - spółdzielców to zgodnie z zaprezentowanymi powyżej wynikami badań największy procent wskazań (44,4%) dotyczył realizowania przez spółdzielnie uczniowskie zadań na rzecz samych spółdzielni uczniowskich. Do takich zadań należą, m.in.: wspólne wycieczki turystyczno-krajoznawcze i wspólne wyjazdy kulturalne (teatr, kino). Są one finansowane z pieniędzy uzyskanych przez spółdzielnię w efekcie prowadzonej przez nią działalności, która polega m.in.: na prowadzeniu sklepiku szkolnego z materiałami szkolnymi, z produktami spożywczymi, także na sprzedaży używanych podręczników lub książek podczas kiermaszy szkolnych.

Nieco niższa liczba wskazań (36,6%) dotyczy realizowania przez spółdzielnię uczniowską celów na rzecz palcówki oświatowej, w której funkcjonuje dana spółdzielnia uczniowska. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od młodzieży są to zakupy sprzętu sportowego albo elektronicznego na potrzeby placówki szkolnej, w której funkcjonuje spółdzielnia. Są one dokonywane z kwot uzyskanych m.in. z pracy wykonywanej przez członków spółdzielni, polegającej np.: na animowaniu zabaw dla najmłodszych podczas prywatnych imprez.

Najniższa liczba wskazań dotyczy realizacji przez spółdzielnię uczniowską zadań na rzecz społeczności lokalnej (19,0% wskazań). O ile 80% wskazań dookreśla cel „działania na rzecz danej spółdzielni uczniowskiej” i „działanie na rzecz jednostki systemu oświaty, w której funkcjonuje spółdzielnia uczniowska”, o tyle ewentualne działanie na rzecz lokalnej społeczności pozostaje raczej poza głównym nurtem zainteresowania ankietowanej grupy uczniów. W tym zakresie jest to działalność ekologiczna lub charytatywna o niewielkim zasięgu: organizowanie akcji ekologicznych, zbiórka surowców wtórnych z przeznaczeniem na cele charytatywne, pomoc charytatywna dla najuboższych. W zakresie działań na rzecz lokalnej społeczności na ogół SU są wspomagane przez spółdzielnie dorosłych albo inne podmioty (samorząd, fundacje) o prospołecznym nastawieniu.

Celem SU jest w pierwszej kolejności zintegrowanie młodzieży szkolnej wokół zagadnienia przedsiębiorczego działania, które ma swój cel edukacyjny i społeczny. W warunkach rosnącego zainteresowania podmiotów gospodarczych zagadnieniami z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. Corporate Social Responsibility) wszelkie próby przygotowywania młodzieży do realizowania gospodarczych przedsięwzięć (o mniejszym lub większym zasięgu) ukierunkowanych na dobro wspólnot, w których młodzież funkcjonuje mogą przynieść wyłącznie pozytywne efekty.